Co to jest płaskostopie, jakie wywołuje konsekwencje i jak wygląda jego terapia
Słowa kluczowe: płaskostopie, stopa płasko-koślawa, łuki stopy, funkcje łuków stopy.
Spis treści
- Definicja płaskostopia
- Co to są łuki stopy
- Płaskostopie i stopa płasko-koślawa
- Przyczyny płaskostopia
- Rozpoznanie płaskostopia
- Powikłania stopy płasko-koślawej
- Leczenie płaskostopia
- Wkładki ortopedyczne na płaskostopie
Definicja płaskostopia
Płaskostopie jest to wada stopy polegająca na obniżeniu jej łuków.
Co to są łuki stopy
Żeby zrozumieć istotę wady należy zagłębić się w biomechanikę i anatomię stopy. Stopa ludzka zasadniczo dzieli się na tyłostopie i przodostopie.
Tyłostopie
zbudowane jest z kości piętowej i skokowej oraz stępu utworzonego z 5 kości: łódkowata, sześcienna, 3 klinowe (przyśrodkowa, pośrednia, boczna).
Przodostopie
składa się z 5 kości śródstopia oraz palców złożonych z paliczków bliższych i dalszych.
Ustawienie kości w przestrzeni tworzy łuki stopy, podłużny i poprzeczny.
Łuk podłużny dzieli się na przyśrodkowy i boczny
Łuk podłużny przyśrodkowy biegnie od guza piętowego, przez kość łódkowatą do głowy pierwszej kości śródstopia. Jego szczyt powinna tworzyć kość łódkowata.
Łuk podłużny boczny łączy guz piętowy z głową piątej kości śródstopia.
Łuk poprzeczny
przebiega przez głowy pięciu kości śródstopia.
Konstrukcja łukowa stopy wspierana jest przez system mięśni i więzadeł. Elastyczność łuku przyśrodkowego sprawia, że większość specjalistów mówiąc o płaskostopiu, ma na myśli obniżenie łuku przyśrodkowego.
Funkcja łuków stopy
Dzięki konstrukcji łukowej, stopa zachowuje dwie sprzeczne ze sobą funkcje. Jest elastyczna podczas przyjmowania obciążenia ciężarem ciała i stawiania kroków na nierównej powierzchni i zarazem zachowuje się jak sztywna dźwignia w fazie wybicia i przeniesienia ciężaru ciała na drugą kończynę.
Płaskostopie i stopa płasko-koślawa
Bardzo często płaskostopiu towarzyszy koślawość stawów skokowych. W badaniu fizykalnym widzimy wyraźne zbaczanie kompleksu skokowo-goleniowego do środka z jednoczesnym obniżeniem łuku przyśrodkowego.
Płaskostopie przyczyny
Za główną przyczynę płaskostopia uznaje się osłabienie systemu więzadłowego stopy. Natomiast wada ma charakter postępujący i prowadzą do niej zmiany zachodzące od wczesnego dzieciństwa. Bardzo często pierwotnie wada ma charakter fizjologiczny we wczesnym etapie życia, pod postacią stopy płaskiej fizjologicznej. Problem ten został opisany przeze mnie na blogu w artykule Płaskostopie Fizjologiczne u Dzieci, w którym zostały przedstawione etapy i przyczyny płaskostopia fizjologicznego, jak i sposób postępowania z tą przypadłością.
Jak rozpoznać płaskostopie
Podstawą do rozpoznania płaskostopia w naszym gabinecie są badania podobarometryczne, jest to tzw. komputerowa analiza stóp. Badanie przeprowadzane jest w warunkach statycznych, kiedy pacjent stoi na specjalnej macie z sensorami, następnie w warunkach dynamicznych, podczas chodzenia po niej. W trakcie badania oceniamy m.in. kształt stóp, punkty nacisku, rozkład obciążenia ciała, wysokość łuków podłużnych i poprzecznych, symetrię talerzy biodrowych, balans ciała i równowagę. Dzięki dokładnemu obrazowaniu maksymalnych obciążeń, analiza podobarometryczna jest nieocenionym narzędziem w przypadku wystąpienia dolegliwości bólowych w obrębie stóp i stawów skokowych.
Dodatkowo wykonujemy badania fizykalne, polegające na oględzinach stóp, określaniu wad współistniejących w obrębie stawu skokowo-goleniowego (koślawość/szpotawość), niekiedy ocenie poddaje się długość nóg.
Widoczne opuszczenie łuków podłużnych i koślawość stawów skokowych.
foto: archiwum autora
Jakie są powikłania stopy płaskiej i płasko-koślawej
Najczęściej występującym powikłaniem stopy płaskiej i płasko-koślawej są dolegliwości bólowe w obrębie stóp, kończyn dolnych, stawów biodrowych, krzyżowo-biodrowych i kręgosłupa. Dla lepszego porządku zespoły dysfunkcyjne i bólowe podzieliłem topograficznie.
Powikłania płaskostopia i stopy płasko-koślawej
Stopy
- Ból stóp
- Metatarsalgia (ból przodostopia)
- Ostroga piętowa
- Paluch koślawy
- Zapalenie rozcięgna podeszwowego
- Odciski
- Deformacje palców – palce młoteczkowate
- Bóle w obrębie stawów skokowych
- Zwiększone ryzyko urazów skrętnych stawów skokowych
- Niestabilny chód, u dzieci tendencja to utraty równowagi i przewracania
Golenie
- Tendinopatia ścięgna Achillesa
- Shin splints
Stawy kolanowe
- Ból kolan
- Zwiększone ryzyko rozwoju chorób zwyrodnieniowych stawu kolanowego
- Niestabilność kolan
- Zwiększone ryzyko uszkodzenia więzadeł stawowych
Uda, stawy biodrowe, miednica
- Zespół napięcia pasma biodrowo piszczelowego powięzi szerokiej uda
- Zespół mięśnia gruszkowatego
- Zapalenie kaletki przykrętarzowej
- Zespoły bólowe stawów krzyżowo biodrowych
Sposoby leczenia płaskostopia
Leczenie płaskostopia można podzielić na zachowawcze i operacyjne. Leczenie zachowawcze opiera się na fizjoterapii i stosowaniu wkładek korekcyjnych.
Fizjoterapia stopy płasko-koślawej.
Do głównych zadań fizjoterapii należy uporządkowanie napięć i zakresów ruchomości w systemie stawowo mięśniowym stopy. W tym celu wykonywane są:
- Ćwiczenia korekcyjne
- Rozciąganie mięśni stopy i goleni
- Mobilizacje stawów stopy
Prawidłowo prowadzona fizjoterapia powinna opierać się na nauce pacjenta wzorców ruchowych odzwierciedlających pracę zdrowej stopy. Ćwiczenia mają charakter funkcjonalny i przebiegają w kilku etapach, podczas których od początku uczymy pacjentów posługiwania się stopą, stopniowo zwiększając skalę trudności prowadzonych ćwiczeń. Program rehabilitacji wdrażany w naszym gabinecie kończy się prawidłowo kontrolowanym chodem przez pacjenta.
Wkładki ortopedyczne na płaskostopie
Jakie wkładki ortopedyczne wybrać na płaskostopie
Wkładki ortopedyczne na płaskostopie powinny korygować kilka istotnych punktów na stopie.
- Korekta ustawienia kości piętowej i tyłostopia – dominującą wadą tyłostopia która współtowarzyszy płaskostopiu, to koślawe ustawienie kości piętowej. Oznacza to, że kość piętowa skierowana jest w kierunku przyśrodkowym, czyli w stronę wewnętrzną. Wkładki na płaskostopie powinny zatem ustawiać kość piętową w pozycji jak najbardziej zbliżonej do neutralnej – centralnej. Takie ustawienie pięty poprzez napięcie więzadła podeszwowego, oraz korekcję ustawienia stawów stępu w tym kości łódkowatej w zasadzie z automatu koryguje jednocześnie płaskostopie podłużne.
- Podparcie łuku podłużnego pod kością łódkowatą. Jak wcześniej wspomnieliśmy, kość łódkowata stanowi szczyt łuku podłużnego stopy. Podparcie tej kości sprawia, że stabilizujemy na wkładce prawidłowe ustawienie łuku podłużnego oraz jednocześnie wzmacniamy stabilizację tyłostopia, przeciwdziałając koślawości kości piętowej. Mechanizm stabilizujący tyłostopie, poprzez podparcie łukowe kości łódkowatej wywoływany jest dzięki wspólnemu połączeniu kości łódkowatej, piętowej i skokowej w stawie skokowo-piętowo-łódkowym. Natomiast stabilizacja łuku podłużnego zachodzi dzięki połączeniu kości łódkowatej z kośćmi stępu.
- Korytko – jest to swoiste obramowanie kości piętowej i zewnętrznych krawędzi (bocznej i przyśrodkowej) tyłostopia. Dzięki korytkowej budowie wkładek ortopedycznych stopa jest w nich bardziej stabilna, nie ześlizguje się i tym samym lepiej trzyma nadane ustawienie korekcyjne.
Poniżej znajdziesz rekomendowane przez specjalistów, lekarzy i fizjoterapeutów wkładki ortopedyczne na płaskostopie
